W artykule w zupełności pomijam zagadnienie procesów i zrównoleglania wykonywania zadań przy ich pomocy. Nie poruszam też tematu “event-loop” i przetwarzania asynchronicznego, które niejako związane są z wątkami. Pomijam także dokładny opis klas biblioteki standardowej z pakietu java.util.concurrent czy temat programowania reaktywnego. Każde z tych zagadnień to temat na co najmniej jeden osobny artykuł.
Stwórz swój pierwszy wątek
Zacznę od przykładu. Poniższy fragment kodu tworzy nowy wątek. Wewnątrz tego wątku znajduje się pętla, która wypisuje wszystkie liczby od 0 do 4, po czym kończy swoje działanie. Dokładnie taka sama pętla znajduje się w wątku głównym:
public static void main(String[] args) {
System.out.println("MT start");
Thread thread = new Thread(() -> {
System.out.println("T0 start");
for (int i = 0; i < 5; i++) {
System.out.println("T0 " + i);
}
System.out.println("T0 stop");
});
thread.start();
for (int i = 0; i < 5; i++) {
System.out.println("MT " + i);
}
System.out.println("MT stop");
}
Wynik działania tej metody może być następujący. W Twoim przypadku może on być zupełnie inny. Uruchom tę metodę kilka razy porównując otrzymany wynik:
MT start
MT 0
T0 start
MT 1
T0 0
T0 1
T0 2
MT 2
T0 3
MT 3
T0 4
T0 stop
MT 4
MT stop
Zanim przejdę do dokładnego omówienia tego fragmentu kodu musisz dowiedzieć się czegoś więcej o wątkach i sposobie ich działania.
Wątki w teorii
Program bez wątków
Wyobraź sobie problem, którego rozwiązanie wymaga wykonania trzech zadań. Udało Ci się napisać program, który ten problem rozwiązuje. Uruchamiasz ten program na komputerze. Każde z zadań uruchamiane jest po zakończeniu poprzedniego. Na diagramie może wyglądać to tak:
Gwiazdka reprezentuje rdzeń procesora. Różnokolorowe prostokąciki reprezentują trzy zadania do wykonania. Długość prostokącików reprezentuje czas trwania poszczególnych zadań. Zadania uruchamiane są po kolei. Po tym jak skończy się zadanie zielone rozpoczyna się zadanie niebieskie. Można powiedzieć, że zadania uruchamiane są sekwencyjnie.
Program wielowątkowy
Przed procesorami wielordzeniowymi wątki były “oszustwem”. Procesor był jeden, mógł pracować wyłącznie nad jednym zadaniem. Wymyślono jednak inne rozwiązanie.
Szatkowanie czasu :)
Mam na myśli time slicing. Mechanizm dzięki, któremu jeden rdzeń procesora może uruchamiać wiele wątków. Nie dzieje się to jednak równolegle.
Diagram poniżej prezentuje dokładnie te same zadania. Tym razem każde z nich uruchamiane jest w osobnym wątku, mamy zatem trzy wątki. Mechanizm nadzorujący ich pracę zapewnia, że co jakiś czas aktualny wątek zostanie zatrzymany. Mówi się wtedy, że wątek został wywłaszczony. Kolejny wątek zostaje wybudzony, dostaje czas procesora i jest przez niego wykonywany. Suma długości prostokącików w danym kolorze jest dokładnie taka sama jak w poprzednim przykładzie:
Takie podejście ma swoje zalety, jednak nie prowadzi do krótszego czasu działania programu. Wręcz przeciwnie, zatrzymywanie i wybudzanie wątków zajmuje czas. Proszę spójrz na diagram poniżej, który pokazuje czas trwania obu podejść:
Po co zatem stosować takie podejście? Najważniejszym argumentem jest to, że w tym przypadku każde z zadań jest delikatnie popychane do przodu. Wyobraź sobie inną sytuację. Załóżmy, że dwa zadania zajmują wyraźnie mniej czasu niż trzecie:
W takim przypadku zadania niebieskie i białe muszą czekać na zakończenie zadania zielonego. Zastosowanie wątków w tym przypadku może prowadzić do dużo szybszego zakończenia zadań niebieskiego i białego (chociaż nadal sumaryczny czas, wraz z przełączeniami wątków, będzie dłuższy):
Takie podejście pozwala na uniknięcie tak zwanego zagłodzenia (ang. starving) wątków. W powyższym przykładzie bez szatkowania czasu wątek z zadaniem zielonym zagłodziłby wątki z zadaniami niebieskim i białym.
“Szatkowanie czasu” daje wrażenie równoległej pracy wielu wątków, jednak w rzeczywistości w danym momencie tylko jedno zadanie jest uruchomione. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku procesorów mających wiele rdzeni.
Procesory wielordzeniowe
Procesory wielordzeniowe dają rzeczywistą możliwość uruchamiania wielu zadań równolegle. W takim przypadku, jeśli każde z zadań uruchomione zostanie w osobnym wątku wówczas sytuacja wygląda jak na diagramie poniżej1:
Uruchomienie programu bez wątków na komputerze z procesorem wielordzeniowym nie przyspieszyłoby jego działania – jeden rdzeń sekwencyjnie realizowałby każde z zadań.
Połączenie obu podejść
W rzeczywistości spotkasz się połączeniem obu podejść2. Proszę spójrz na diagram poniżej. Pokazuje on przykładowe wykonanie zadania na dwóch rdzeniach. Dla porównania pokazałem też sekwencyjne wykonanie tych samych zadań:
Wspólne dane
Wątki korzystają z tych samych danych. Mówi się, że wątki współdzielą przestrzeń adresową. Oznacza to tyle, że obiekty dostępne dla jednego wątku są widoczne także w innych wątkach3.
Proszę pamiętaj, że zmienne dostępne są dla wszystkich wątków. W związku z tym wszystkie wątki mogą te zmienne modyfikować. Pociąga to za sobą bardzo poważne konsekwencje. Opiszę je dokładniej w dalszej części artykułu.
Pobierz opracowania zadań z rozmów kwalifikacyjnych
Przygotowałem rozwiązania kilku zadań algorytmicznych z rozmów kwalifikacyjnych. Rozkładam je na czynniki pierwsze i pokazuję różne sposoby ich rozwiązania. Dołącz do grupy ponad 6147 Samouków, którzy jako pierwsi dowiadują się o nowych treściach na blogu, a prześlę je na Twój e-mail.
Tworzenie nowego wątku
Każdy wątek w języku Java związany jest z klasą Thread. Wątek można utworzyć na dwa sposoby.
Dziedziczenie po klasie Thread
Pierwszym ze sposobów jest utworzenie własnej klasy, która dziedziczy po klasie Thread:
public class MyThread extends Thread {
@Override
public void run() {
System.out.println("I'm inside thread!");
}
}
Thread thread = new MyThread();
W tym przypadku należy nadpisać metodę run – to właśnie ona zostaje wykonana jako ciało wątku.
Implementacja interfejsu Runnable
Drugim sposobem jest utworzenie wątku przy pomocy konstruktora, który przyjmuje obiekt implementujący interfejs Runnable:
public static class MyRunnable implements Runnable {
@Override
public void run() {
System.out.println("I'm inside runnable!");
}
}
Thread thread = new Thread(new MyRunnable());
Tym razem ciałem wątku jest implementacja metody run z interfejsu Runnable.
Zauważ, że możesz utworzyć wątek posługując się klasami anonimowymi:
Thread thread = new Thread(new Runnable() {
@Override
public void run() {
System.out.println("I'm inside runnable!");
}
});
Interfejs Runnable jest interfejsem funkcyjnym. W związku z tym zapis ten można uprościć stosując wyrażenia lambda:
Thread thread = new Thread(() -> System.out.println("I'm inside runnable!"));
Cykl życia wątku
Utworzenie instancji wątku to dopiero początek. Każdy wątek ma swój cykl życia. Wątki mogą znajdować się w jednym z sześciu stanów. Dopuszczalne stany wątku znajdują się w klasie wyliczeniowej Thread.State:
NEW– nowy wątek, który nie został jeszcze uruchomiony,RUNNABLE– wątek, który może wykonywać swój kod,TERMINATED– wątek, który zakończył swoje działanie,BLOCKED– wątek zablokowany, oczekujący na zwolnienie współdzielonego zasobu,WAITING– wątek uśpiony,TIMED_WAITING– wątek uśpiony na określony czas.
Poniższy diagram pokazuje możliwe przejścia pomiędzy stanami:
Przejście ze stanu NEW do stanu RUNNABLE odbywa się po wywołaniu metody start() na instancji wątku. Dopiero wtedy wątek może być wykonywany, samo utworzenie instancji nie powoduje jego uruchomienia. Każdy wątek może być uruchomiony dokładnie raz – dokładanie jeden raz może być na nim wywołana metoda start().
Zwróć uwagę na to, że ciałem wątku jest metoda run a do jego uruchomienia niezbędne jest wywołanie metody start. Oczywiście możesz uruchomić metodę run samodzielnie, jednak nie spowoduje to uruchomienia nowego wątku – kod metody run będzie wykonywany w aktualnym wątku.
Wątek, który skończy swoje działanie, przechodzi do stanu TERMINATED.
Omówienie stanów BLOCKED, WAITING i TIMED_WAITING wymaga osobnych sekcji. Zanim jednak do tego przejdę szczegółowo omówię przykład, który pokazałem na początku artykułu.
Omówienie przykładu
Skoro już znasz podstawy teorii związanej z wątkami mogę przejść do omówienia przykładu z początku artykułu. Dla przypomnienia:
public static void main(String[] args) {
System.out.println("MT start");
Thread thread = new Thread(() -> {
System.out.println("T0 start");
for (int i = 0; i < 5; i++) {
System.out.println("T0 " + i);
}
System.out.println("T0 stop");
});
thread.start();
for (int i = 0; i < 5; i++) {
System.out.println("MT " + i);
}
System.out.println("MT stop");
}
Druga linijka metody main to utworzenie instancji wątku. W tym przypadku użyłem konstruktora przyjmującego obiekt implementujący interfejs Runnable. Ten obiekt utworzyłem przy pomocy wyrażenia lambda. W ciele tego wyrażenia znajduje się pętla wypisująca liczby.
Kolejna linijka kodu, thread.start();, uruchamia wątek. Bez niej kod wewnątrz interfejsu Runnable nie zostałby wykonany. Po uruchomieniu wątku znajdziesz kolejną pętlę wypisującą liczby. Powyższy fragment kodu działa w dwóch wątkach:
- wątku o domyślnej nazwie
main, który tworzony jest automatycznie. Wewnątrz niego uruchomiona jest metodamain, - wątku o domyślnej nazwie
Thread-04, który utworzyłem i uruchomiłem samodzielnie.
Kilkukrotne uruchomienie tego kodu pokazuje Ci, że działanie tych dwóch wątków może przeplatać się na różne sposoby.
Wątek w stanie BLOCKED
Wątek, który znajduje się w stanie BLOCKED oczekuje na pewien zablokowany zasób. W języku Java blokowanie odbywa się przy pomocy tak zwanych monitorów, które służą do synchronizacji wątków. Zanim powiem Ci jak synchronizować wątki między sobą muszę pokazać Ci dlaczego taka synchronizacja jest czasami niezbędna.
Dlaczego synchronizacja jest potrzebna?
Wiesz już, że wątki współdzielą przestrzeń adresową. Wspomniałem już, że ma to bardzo istotne konsekwencje. Pokażę Ci je na poniższym przykładzie:
class Counter {
private int value;
public void increment() {
value += 1;
}
public int getValue() {
return value;
}
}
public class RaceCondition {
public static void main(String[] args) throws InterruptedException {
Counter c = new Counter();
Runnable r = () -> {
for (int i = 0; i < 100_000; i++) {
c.increment();
}
};
Thread t1 = new Thread(r);
Thread t2 = new Thread(r);
Thread t3 = new Thread(r);
t1.start();
t2.start();
t3.start();
t1.join();
t2.join();
t3.join();
System.out.println(c.getValue());
}
}
Tutaj nowością dla Ciebie jest metoda Thread.join(). Metoda ta zapewnia, że aktualny wątek czeka na zakończenie się wątku, na którym join zostało wywołane. W przykładzie powyżej domyślny wątek main czeka na zakończenie się wątku t1, jak ten się skończy czeka na zakończenie wątku t2 i następnie t3.
Tutaj drobna dygresja. To, że main czeka na wątki w kolejności t1, t2 i t3 nie oznacza, że te wątki skończą się w tej kolejności. W praktyce kolejność ta może być dowolna, w szczególności może także być odwrotna.
W powyższym fragmencie kodu tworzę obiekt r, który implementuje interfejs Runnable. Następnie używając tej instancji tworzę trzy wątki, uruchamiam je i czekam na ich zakończenie. r używa zmiennej lokalnej c typu Counter. Używa jej do zwiększenia wartości atrybutu value o 100’000.
Skoro są trzy wątki, każdy z nich zwiększa wartość zmiennej o 1 i robi to 100’000 razy to wartość value powinna wynosić 300’000, prawda? Spróbuj uruchomić ten kod kilka razy. Jakie wyniki otrzymujesz? W moim przypadku pięć kolejnych uruchomień zwróciło takie wyniki:
235239
296424
300000
281814
300000
Wyścig
To co udało Ci się zaobserwować wyżej to tak zwany wyścig (ang. race condition). Taka sytuacja zachodzi jeśli kilka wątków jednocześnie modyfikuje zmienną, która do takiej równoległej zmiany nie jest przystosowana. Tylko dlaczego wartość atrybutu value miała tak różne wartości? Działo się tak dlatego, że operacja value += 1 nie jest operacją atomową.
Tutaj należy Ci się kolejne wyjaśnienie. Operacja atomowa to taka operacja, która jest niepodzielna. Operacja atomowa realizowana jest przy pomocy jednej instrukcji w bytecode (w skompilowanej klasie). Operacja value += 1 nie jest operacją atomową, jest ona równoważna z value = value + 1. Wykonanie tej operacji składa się z kilku kroków:
- pobrania aktualnej wartości
valuedo zmiennej tymczasowej (niewidocznej w kodzie źródłowym)5, - dodania
1do zmiennej tymczasowej, - przypisanie powiększonej wartości do
value.
W bytecode ten fragment wygląda tak:
GETFIELD pl/samouczekprogramisty/kursjava/treads/Counter.value : I
ICONST_1
IADD
PUTFIELD pl/samouczekprogramisty/kursjava/treads/Counter.value : I
Przykład zachowania wątków
Pamiętasz szatkowanie czasu, które opisałem na początku artykułu? Odgrywa ono tu kluczową rolę. Wyobraź sobie sytuację, w której wątek zielony wykonał krok 1., 2. i 3. po czym został wywłaszczony. Następnie wątki niebieski i biały wykonały krok 1. Po czym wątek niebieski wykonał kroki 2. i 3. Po chwili to samo stało się z wątkiem białym. Taką sytuację pokazuje poniższy diagram:
Biorąc pod uwagę takie zachowanie wątków, jaką wartość wątek biały przypisał do value? Była to wartość 2, przez co cała praca wątku niebieskiego została nadpisana. Proszę spójrz na tabelkę niżej, która pokazuje tę sytuację:
| Operacja | Wątek | Krok | Wartość value |
Wartość zmiennej tymczasowej |
|---|---|---|---|---|
| 1. | zielony | 1. | 0 | 0 |
| 2. | zielony | 2. | 0 | 1 |
| 3. | zielony | 3. | 1 | 1 |
| 4. | niebieski | 1. | 1 | 1 |
| 5. | biały | 1. | 1 | 1 |
| 6. | niebieski | 2. | 1 | 2 |
| 7. | niebieski | 3. | 2 | 2 |
| 8. | biały | 2. | 2 | 2 |
| 9. | biały | 3. | 2 | 2 |
Jest to jeden z możliwych scenariuszy. W przykładzie powyżej operacja 9. ustawiają wartość value na 2 w wątku białym ignorując zwiększenie wartości wykonane przez wątek niebieski w operacji 7.
Aby uniknąć takich sytuacji, uniknąć wyścigów, niezbędna jest synchronizacja pracy wątków.
Synchronizacja wątków
Każdy obiekt w języku Java powiązany jest z tak zwanym monitorem. Każdy monitor może być w jednym z dwóch stanów: odblokowany albo zablokowany. Monitor może być zablokowany wyłącznie przez jeden wątek w danym momencie. Dzięki tej właściwości to obiekty używane są do tego, żeby synchronizować wątki ze sobą. Służy do tego słowo kluczowe synchronized.
Blok synchronized
Proszę spójrz na delikatnie zmodyfikowany kod klasy Counter:
class Counter {
private int value;
public void increment() {
synchronized (this) {
value += 1;
}
}
public int getValue() {
return value;
}
}
Spróbuj jeszcze raz uruchomić RaceCondition po wprowadzeniu takiej modyfikacji. Jak z wynikami? Tym razem na pewno za każdym razem na konsoli pokaże się liczba 300’000. Dzieje się tak ponieważ ciało metody increment objęte jest blokiem synchronized. W tym przypadku obiektem, który został użyty jako monitor jest this – instancja Counter. Blok synchronized ma następujący format:
synchronized (obiekt) {
// synchronizowany kod
}
Masz pewność, że wszystko co znajduje się wewnątrz bloku w każdym momencie uruchomione jest przez maksymalnie jeden wątek.
Metoda synchronized
Słowo kluczowe synchronized może być także użyte w innym kontekście. Może także oznaczyć metody, które są synchronizowane. Na przykład:
public synchronized void increment() {
value += 1;
}
W praktyce obie wersje metody increment są równoważne. Oznaczenie metody słowem kluczowym synchronized równoznaczne jest w umieszczeniem całego ciała metody w bloku synchronized. To jaki obiekt użyty jest w roli monitora zależy od rodzaju metody:
- standardowa metoda – jako monitor użyta jest instancja klasy –
this, - metoda statyczna – jako monitor użyta jest klasa.
Na przykład dwa poniższe fragmenty kodu są równoważne:
class Counter {
public synchronized static void sampleStaticMethod() {
System.out.println('xxx');
}
}
class Counter {
public static void sampleStaticMethod() {
synchronized (Counter.class) {
System.out.println('xxx');
}
}
}
Nie synchronizuj wszystkiego
Synchronizacja wątków pozwala na uniknięcie wielu problemów związanych na przykład z wyścigami. Niestety ma też swoje słabe strony. Pamiętaj, że cały kod, który jest w bloku synchronized w danym momencie może być uruchomiony przez maksymalnie jeden wątek. W związku z tym ten fragment kodu traci możliwość równoczesnego uruchomienia na kilku procesorach – spowalnia wykonanie programu wielowątkowego.
Taki fragment kodu, który w danym momencie może być użyty przez maksymalnie jeden wątek nazywany jest sekcją krytyczną. Dobrą zasadą jest ograniczanie sekcji krytycznej – im mniej w niej kodu tym większy zysk z użycia wielu wątków.
Synchronizacja wątków przy pomocy synchronized to nie wszystko. Wszystkie obiekty w języku Java, poza monitorami, zawierają specjalny zbiór wątków (ang. wait set). Elementami tego zbioru są wątki, które czekają na powiadomienia dotyczące tego obiektu.
Wątek w stanie WAITING
Jednym ze sposobów aby wątek znalazł się w tym stanie jest wywołanie metody Thread.join(). Wiesz już, że w takim przypadku aktualny wątek czeka na zakończenie swojego kolegi.
Wątek znajdzie się w stanie WAITING także jeśli w trakcie jego działania zostanie wywołana metoda Object.wait()6.
Na Samouczku Programisty takie lakoniczne wytłumaczenie nie przejdzie ;). Zapraszam Cię do przykładu, opisującego drugą sytuację.
Komunikacja pomiędzy wątkami
Wyobraź sobie sytuację, w której masz dwa wątki. Jeden produkuje pewne dane, drugi je konsumuje. Tego typu mechanizm jest dość często spotykany. Naiwna implementacja tego typu zachowania może wyglądać tak:
Ten przykład pokazuje złe praktyki, zanim zaczniesz pisać wielowątkowy kod w ten sposób przeczytaj wyjaśnienie poniżej wraz z poprawną wersją implementacji!
public class NaiveConsumerProducer {
private static final Random generator = new Random();
private static final Queue<String> queue = new LinkedList<>();
public static void main(String[] args) {
int itemCount = 5;
Thread producer = new Thread(() -> {
for (int i = 0; i < itemCount; i++) {
try {
Thread.sleep(Duration.ofSeconds(generator.nextInt(5)).toMillis());
} catch (InterruptedException e) {
throw new RuntimeException(e);
}
synchronized (queue) {
queue.add("Item no. " + i);
}
}
});
Thread consumer = new Thread(() -> {
int itemsLeft = itemCount;
while (itemsLeft > 0) {
String item;
synchronized (queue) {
if (queue.isEmpty()) {
continue;
}
item = queue.poll();
}
itemsLeft--;
System.out.println("Consumer got item: " + item);
}
});
consumer.start();
producer.start();
}
}
W przykładzie tym użyłem listy wiązanej jako kolejki. Obiekt queue będzie służył jako narzędzie do wymiany danych pomiędzy wątkami.
Producent
Zacznę od wątku produkującego dane:
Thread producer = new Thread(() -> {
for (int i = 0; i < itemCount; i++) {
try {
Thread.sleep(Duration.ofSeconds(generator.nextInt(5)).toMillis());
} catch (InterruptedException e) {
throw new RuntimeException(e);
}
synchronized (queue) {
queue.add("Item no. " + i);
}
}
});
W ciele wątku znajduje się pętla, która produkuje zadaną liczbę elementów. Nowością dla Ciebie jest metoda Thread.sleep(). Służy ona do uśpienia wątku7. Przekazany parametr mówi o minimalnym czasie, przez który dany wątek będzie uśpiony – nie będzie zajmował czasu procesora. W ten sposób symuluję opóźnienia związane z produkcją elementów. To opóźnienie może być różne dla poszczególnych elementów. Użyłem tu instancji klasy Random, żeby to symulować.
Na razie pominę obsługę wyjątku InterruptedException. Nie jest ona istotna w tym przykładzie, omówię ją dokładnie w jednym z kolejnych akapitów.
Następnie w bloku synchronized dodaje nowy element. Zwróć uwagę, że do synchronizacji używam tu obiektu queue. Dzięki temu mam pewność, że nie nastąpi wyścig podczas dodawania czy usuwania elementów z kolejki.
Wątek kończy swoje działanie po wyprodukowaniu wszystkich elementów.
Konsument
Wątek konsumujący wyprodukowane elementy wygląda tak:
Ten przykład pokazuje złe praktyki, zanim zaczniesz pisać wielowątkowy kod w ten sposób przeczytaj wyjaśnienie poniżej wraz z poprawną wersją implementacji!
Thread consumer = new Thread(() -> {
int itemsLeft = itemCount;
while (itemsLeft > 0) {
String item;
synchronized (queue) {
if (queue.isEmpty()) {
continue;
}
item = queue.poll();
}
itemsLeft--;
System.out.println("Consumer got item: " + item);
}
});
Wątek konsumujący dane także używa pętli. Tym razem jest to pętla while, która wykonuje się dopóki oczekiwana liczba elementów nie zostanie pobrana z kolejki. Także tutaj wątek używa bloku synchronized, w który sprawdza czy elementy są w kolejce i do ewentualnego ich pobrania.
Program działa. Ma jednak pewien subtelny błąd. Zwróć uwagę na wątek konsumenta. Wątek ten działa bez przerwy. Bez przerwy zajmuje czas procesora8. Co więcej, przez większość swojego czasu kręci się wewnątrz pętli sprawdzając czy kolejka jest pusta. Jako drobne ćwiczenie dla Ciebie zostawiam dodanie licznika iteracji – ile razy pętla wykonała się w Twoim przypadku?
Jak można ten problem rozwiązać? Jednym ze sposobów może być usypianie wątku konsumenta używając metody Thread.sleep(), którą już znasz. To także byłoby marnowanie zasobów – skąd możesz wiedzieć jak długo zajmie produkowanie kolejnego elementu?
Z pomocą przychodzi mechanizm powiadomień.
Jak działa mechanizm powiadomień
Wiesz już, że każdy obiekt powiązany jest z monitorem używamy w trakcie synchronizacji. Podobnie wygląda sprawa w przypadku mechanizmu powiadomień. Każdy obiekt w języku Java posiada zbiór powiadamianych wątków (ang. waiting set).
Wewnątrz tego zbioru znajdują się wątki, które czekają na powiadomienie dotyczące danego obiektu. Jedynym sposobem, żeby modyfikować zawartość tego zbioru jest używanie metod dostępnych w klasie Object:
Object.wait()– dodanie aktualnego wątku do zbioru powiadamianych wątków,Object.notify()– powiadomienie i wybudzenie jednego z oczekujących wątków,Object.notifyAll()– powiadomienie i wybudzenie wszystkich oczekujących wątków.
Poprawny producent
Poprawna wersja producenta używa metody notify albo notifyAll informując w ten sposób konsumentów o nowym elemencie:
Thread producer = new Thread(() -> {
for (int i = 0; i < itemCount; i++) {
try {
Thread.sleep(Duration.ofSeconds(generator.nextInt(5)).toMillis());
} catch (InterruptedException e) {
throw new RuntimeException(e);
}
synchronized (queue) {
queue.add("Item no. " + i);
queue.notify();
}
}
});
Poprawny konsument
Poprawna wersja konsumenta oczekuje pasywnie na informację od producenta o nowym elemencie:
Thread consumer = new Thread(() -> {
int itemsLeft = itemCount;
while (itemsLeft > 0) {
String item;
synchronized (queue) {
while (queue.isEmpty()) {
try {
queue.wait();
} catch (InterruptedException e) {
throw new RuntimeException(e);
}
}
item = queue.poll();
}
itemsLeft--;
System.out.println("Consumer got item: " + item);
}
});
Należy Ci się drobne wyjaśnienie nowego fragmentu:
while (queue.isEmpty()) {
try {
queue.wait();
} catch (InterruptedException e) {
throw new RuntimeException(e);
}
}
Specyfikacja języka Java pozwala na fałszywe wybudzenia (ang. spurious wake-ups). Są to wybudzenia, które mogą wystąpić nawet gdy nie było odpowiadającego im powiadomienia – wywołania metody notify. Dlatego właśnie sprawdzenie warunku (queue.isEmpty()) musi być wykonane w pętli.
Wątek w stanie TIMED_WAITING
Tym razem będzie krótko ;). Stan TIMED_WAITING jest podobny do stanu WAITING. W tym przypadku wątek oczekuje przez pewien czas, nie krótszy niż podany jako argument do jednej z metod9:
Object.wait()– dodanie aktualnego wątku do zbioru powiadamianych wątków i wybudzenie go po określonym czasie,Thread.sleep()– wątek wywołujący tę metodę usypia na określony czas,Thread.join()– oczekiwanie na zakończenie wątku przez określony czas.
Przerywanie wątku
W jednym z poprzednich przykładów wspomniałem o wyjątku InterruptedException. Wyjątek ten sygnalizuje sytuację, w której wątek został przerwany. Wątek może zostać przerwany po wywołaniu na jego instancji metody Thread.interrupt.
W momencie kiedy wątek zostaje przerwany ustawiana jest na nim specjalna flaga, która o tym informuje.
Jeśli chcesz sprawdzić, czy aktualny wątek jest przerwany możesz wywołać statyczną metodę Thread.interrupted. Wywołanie tej metody zwraca true jeśli wątek był przerwany jednocześnie usuwając flagę, o której wspomniałem przed chwilą.
Synchronizacja inaczej – volatile
Java udostępnia jeszcze jeden mechanizm, który pozwala na synchronizację. Mam tu na myśli słowo kluczowe volatile. Specyfikacja języka Java mówi, że każdy odczyt atrybutu poprzedzonego tym słowem kluczowym następuje po jego zapisie. Innymi słowy, modyfikator volatile gwarantuje, że każdy wątek czytający dany atrybut zobaczy najnowszą zapisaną wartość tego atrybutu.
Dzięki temu możesz osiągnąć synchronizację wartości danego pola pomiędzy wątkami. Musisz jednak uważać na modyfikacje, które nie są atomowe – przed zmianami tego typu volatile niestety Cię nie uchroni. W takim przypadku niezbędna będzie synchronizacja, którą opisałem wcześniej.
Poniższy fragment kodu pokazuje poprawne użycie modyfikatora volatile:
public class VolatileExample {
private static volatile boolean isDone = false;
public static void main(String[] args) {
Thread backgroundJob = new Thread(() -> {
try {
Thread.sleep(Duration.ofSeconds(2).toMillis());
} catch (InterruptedException e) {
throw new RuntimeException(e);
}
System.out.println("I'm done with my job!");
isDone = true;
});
Thread heavyWorker = new Thread(() -> {
LocalDateTime start = LocalDateTime.now();
while (!isDone) {
// constantly doing some important stuff
}
long durationInMillis = ChronoUnit.MILLIS.between(start, LocalDateTime.now());
System.out.println("I've been notified about finished job after " + durationInMillis + " milliseconds.");
});
heavyWorker.start();
backgroundJob.start();
}
}
W ramach ćwiczenia możesz spróbować uruchomić powyższy kod usuwając modyfikator volatile dla pola isDone. Jak zachowuje się ten program po takiej modyfikacji?
Wątki są skomplikowane
Tworzenie programów wielowątkowych jest trudne. Unikanie zakleszczeń, odpowiednia synchronizacja, unikanie wyścigów nie jest trywialne. Nie przejmuj się, jeśli nie zrozumiesz tego zagadnienia od razu. Pisanie wydajnego, bezpiecznego kodu wielowątkowego to coś, z czym nawet bardzo doświadczeni programiści mogą mieć sporo problemów.
Odnajdowanie i naprawianie błędów w programach, które używają wielu wątków to także ciężkie zadanie. Sytuacja, w której kod działa idealnie w trakcie testów, a zachowuje się dziwnie w środowisku wielowątkowym jest czymś powszechnym.
Zanim zaczniesz pisać kod, który ma być wielowątkowo bezpieczny spróbuj znaleźć gotową implementację w pakiecie java.util.concurrent. Używając klas z tego pakietu na pewno unikniesz sporo ciężkich do zdiagnozowania błędów.
Dodatkowe materiały do nauki
Przygotowałem dla Ciebie zestaw linków, które mogą pomóc Ci spojrzeć na temat wątków z innej strony:
- Tutorial na stronie Oracle’a dotyczący wątków,
- Rozdział w Java Language Specification dotyczący wątków,
- Sekcja w Java Language Specification dotycząca metod synchronizowanych,
- Sekcja w Java Language Specification dotycząca bloku synchronizowanego,
- Artykuł opisujący użycie zmiennych
volatile, - Kod źródłowy przykładów użytych w artykule
Jeśli znasz źródło, które Twoim zdaniem warte jest uwagi daj znać – dodam je do listy.
Zadania
Przygotowałem dla Ciebie zadania, które pomogą Ci przećwiczyć wiedzę przedstawioną w artykule w praktyce. Pamiętaj, że zawsze możesz rzucić okiem na przykładowe rozwiązania. Jak zwykle zachęcam Cię do samodzielnej próby rozwiązania tych zadań, w ten sposób nauczysz się najwięcej.
Przedstaw się
Napisz metodę, która przyjmuje liczbę całkowitą. Wywołanie metody powinno uruchomić wątek 0., wewnątrz tego wątku powinien zostać uruchomiony wątek 1. Wątek 1. powinien uruchomić wątek 2. itd. do osiągnięcia zadanej liczby wątków. Każdy z wątków powinien wypisać na konsolę swoją domyślną nazwę.
Na przykład wywołanie metody:
startNestedThreads(3);
Powinno skończyć się uruchomieniem 3 wątków i wypisaniem tekstu na konsolę:
Thread-0
Thread-1
Thread-2
Przedstaw się II
Zmodyfikuj program z poprzedniego punktu w taki sposób, aby wątki wypisywały swoją nazwę w kolejności odwrotnej do ich tworzenia. Tzn. wątek uruchomiony jako pierwszy powinien wypisać swoją nazwę jako ostatni. Na przykład wywołanie metody:
startNestedThreads(3);
Powinno skończyć się uruchomieniem 3 wątków i wypisaniem tekstu na konsolę:
Thread-2
Thread-1
Thread-0
Wielowątkowe Hello world!
Napisz program, który uruchomi trzy wątki. Pierwszy z nich będzie wypisywał w pętli ciąg znaków Hello , drugi world, trzeci !\n (wykrzyknik ze znakiem nowej linii). Na przykład:
Thread t1 = new Thread(() -> {
for(int i = 0; i < 4; i++) {
System.out.print("Hello ");
}
});
t1.start();
Thread t2 = new Thread(() -> {
for(int i = 0; i < 4; i++) {
System.out.print("world");
}
});
t2.start();
Thread t3 = new Thread(() -> {
for(int i = 0; i < 4; i++) {
System.out.println("!");
}
});
t3.start();
Uzupełniając powyższy kod o podstawowe mechanizmy synchronizacji wątków spraw, że program po zakończeniu wypisze linijki tekstu zawierające Hello world!:
Hello world!
Hello world!
Hello world!
Hello world!
Czy Twój program nadal będzie dział poprawnie jeśli będzie wypisywał “Hello world!” 10’000 razy?
Podsumowanie
Po lekturze tego artykułu wiesz czym są wątki. Wiesz jak je tworzyć i uruchamiać. Znasz podstawowe mechanizmy ich synchronizacji. Udało ci się też poznać kilka definicji związanych z programowaniem współbieżnym. Po wykonaniu zadań wiesz, że potrafisz wykorzystać tę wiedzę w praktyce – gratulacje!
Bałem się tego artykułu. Od samego początku pracy nad kursem Javy przesuwałem go w czasie. Teraz, po jego ukończeniu wiem dlaczego ;). Żaden artykuł na blogu nie kosztował mnie tyle pracy. Mam nadzieję, że efekt przypadł Ci do gustu. Proszę podziel się nim z osobami, którym może pomóc. Dzięki temu uda mi się dotrzeć do nowych Czytelników, a na tym właśnie mi zależy – z góry bardzo dziękuję!
Jeśli nie chcesz pominąć kolejnych artykułów dopisz się do samouczkowego newsletter’a i polub Samouczka na Facebook’u. To tyle na dzisiaj, trzymaj się i do następnego razu!
-
Możesz założyć, że program został uruchomiony na procesorze czterordzeniowym. Czwarty rdzeń nie był uwzględniony na diagramie. ↩
-
Raczej mało prawdopodobne jest to, że masz komputer, który ma tylko jeden rdzeń procesora. ↩
-
Dla uproszczenia pomijam tutaj
ThreadLocal. ↩ -
Tworząc nowe wątki masz możliwość nadawania im nazw, jeśli tego nie zrobisz dostają domyślną w formacie
Thread-<kolejny numer>. Masz także możliwość pobrania nazwy aktualnie uruchomionego wątku używającThread.currentThread().getName(). ↩ -
W rzeczywistości zmienną tymczasową jest stos, na którym ląduje wartość atrybutu. ↩
-
Pomijam tu trzeci możliwy przypadek – wywołanie metody
LockSupport.park. ↩ -
Metoda ta sprawia, że wątek jest w stanie
TIMED_WAITINGo czym przeczytasz za chwilę. ↩ -
Pomijam wywłaszczenia, które znasz z początku artykułu. ↩
-
Także tutaj pomijam metody z klasy
LockSupport:LockSupport.partNanosiLockSupport.parkUntil. ↩
Pobierz opracowania zadań z rozmów kwalifikacyjnych
Przygotowałem rozwiązania kilku zadań algorytmicznych z rozmów kwalifikacyjnych. Rozkładam je na czynniki pierwsze i pokazuję różne sposoby ich rozwiązania. Dołącz do grupy ponad 6147 Samouków, którzy jako pierwsi dowiadują się o nowych treściach na blogu, a prześlę je na Twój e-mail.
Zostaw komentarz